1969’dan Bu Yana Dolar Olarak Asgari Ücret Ne Kadar Oldu? Dolarla Maaş Alamayanlar Üzülecek!
Asgari fiyat tartışmaları yıl boyunca devam etti. Bu yıl enflasyondaki yükseliş son 20-30 yılın zirvelerinde olduğu için yılbaşındaki artış kısa sürede eriyip Temmuz’da yeni bir zam kaçınılmaz hale geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı taban fiyat orta zammı ile 2022’nin ikinci yarısında net asgari fiyat 5 bin 500 TL oldu. 2022 yılının sonlarına doğru yaklaşırken orta artırmanın ilk açıklandığı günlerde 327 dolar seviyesinde olan taban fiyat bugün 295 dolar seviyelerinde. Enflasyondaki yükselişte yalnız değiliz. Son 40 yılın en yüksek oranları ABD’de ve dünyada görülüyor. Bu da kendi enflasyonumuzun üstüne bir dolar enflasyonu demek.
Bildiğiniz gibi yap-işlet-devret projelerinde fiyatlama dolar üzerinden yapılıyor ve fiyat artışları ABD enflasyonu üzerinden hesaplanıyor.
Yani taban fiyatı ünlü bir müteahhit veya dev bir proje açısından hesaplarsak, ABD enflasyonunun 1969’dan bu yana dolar bazında bize ne getireceğini görmek istedik.
Kısaca önce Çalışma Bakanlığından asgari ücreti, ardından Merkez Bankasından o yılın son gününe ait dolar kurunu alıp o yılki asgari fiyatın ne kadar olduğunu hesapladık. Dolar enflasyonunu ABD Çalışma Bakanlığı istatistik ofisinin hesap makinesiyle hesapladık. Sonra o dolar maaşı güncel kurdan TL’ye çevirdik. Ayrıca 10 yılda bir ortalamamız var.
sipariş vermeyecek misin
1969’da Türkiye’de asgari ücret 585 TL iken dolar kuru 9 TL olarak açıklandı. O günlerde 65 dolar olan asgari ücret, bugün ABD enflasyonu ile hesaplandığında yaklaşık 527,81 dolar. TL’ye çevirirsek 9.842,92 TL civarındadır.
70’lere gidelim! Petrol kriziyle geçen bu yıllarda ABD’de 70’li yılların sonlarında enflasyon yüksekti. Yoksa Türkiye’de mi?
1974, 1979 ve 1980 yılları ABD’de çift haneli enflasyon yıllarıdır. ABD’de son çift haneli enflasyon 1981’de görüldü.
Türkiye’de de durum pek parlak değil. Türkiye 1970’te gördüğü tek haneli enflasyonu, ardından 2004’te görebiliyor. 70’lerin ikinci yarısında enflasyon o kadar hızlı arttı ki, 1980’de Türkiye’de üç haneli enflasyon gözlemlendi.
1970 yılında asgari fiyat 585 TL iken 14.85 dolar/TL olmuştur. O maaş bugün dolar bazında 302,54 dolar iken, 1977’de enflasyondaki artışın maaşlara etkisi açıkça görülmektedir.
Türkiye’de asgari fiyat 3 bin 300 lira. Dolar bazında 169,75 dolar iken bugün 798,99 dolara denk geliyor ve TL’ye çevrildiğinde 13 bin 450 lira ücret görülüyor.
1980’ler Türkiye’de ortalama asgari ücretin dolar karşısında en düşük olduğu dönem! Türkiye 1980’lere darbeyle başlarken, bir liberalleşme savaşına giriyor.
Bu dönemde taban fiyat Türkiye tarihinin en düşük ortalamalarına sahip görünüyor. 10 yılın ortalaması 226,50 dolar iken yaklaşık 3800 TL gibi bir rakama denk geliyor.
90’lar bir yanda eğlence bir yanda karanlıkken, siyaset denilince akla sadece koalisyon gelir. Türkiye’de enflasyon bir canavar gibi lanse edilse de bu dönem doğal karşılanıyor. 90’lar aynı zamanda sıcak para girişleri ve krizleriyle de ünlü bir dönem.
1990’larda yılda birkaç kez taban fiyat uygulanıyordu.
Ortalama yüzde 80’lere yaklaşan enflasyon oranıyla yaşamaya alışmış Türkiye’de o dönem için asgari fiyat en geçerli fiyat olmasa da bugünkü orana çok yakın görünüyor.
2000’li yıllara girerken Türkiye felaketler ve krizler yaşıyor. Dünya farklı dönemlerden geçerken, tüm krizlere rağmen 70’li ve 80’li yıllara dönmeyen Türkiye, IMF destekli programla ekonomisini iyileştirmenin yollarını arıyor.
Bu kriz, her kriz gibi siyasi değişimle sonuçlanırken, ekonomi yönetimi bir süre daha IMF’nin çizdiği yolda devam ediyor. Tabii bu dönemde dünyada para bol, Türkiye’de özelleştirmeler hız kazanıyor.
Türkiye’nin tarihinin en büyük kriziyle siyasi değişimine rağmen dolar bazında asgari ücret, enflasyona göre düzeltilmiş olarak şu an olduğundan yaklaşık yüzde 50 daha yüksek.
2008 yılında yaşanan küresel finansal krizle devam eden süreçte, 2010’lu yıllarda Türkiye’de farklı kırılmalar yaşanırken, ekonomide rüzgar bir ölçü kadar azalmaya ve ardından yön değiştirmeye başlamıştır.
Yap-işlet-devret müteahhidi olsa bile 2010’lu ve 2020’li yıllardaki taban fiyat da bu şekilde görülüyor. ?
Bugünkü prestij ile taban fiyat 5 bin 500 TL ve 2023 taban fiyat artışı için müzakereler sürerken 18.64 dolar / 294.95 dolar seviyesinden ödeniyor.
